ਕੀ ਪੜ੍ਹੀਏ, ਕੀ ਛੱਡੀਏ..?ਜਿਓਂ ਜਿਓਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਕਸਿਤ ਹੁੰਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਿਓਂ ਤਿਓਂ ਪਾਠਕ ਦਾ ਇਹ ਪ੍ਰਸ਼ਨ: ਕੀ ਪੜ੍ਹੀਏ ਕੀ ਛੱਡੀਏ? ਵੱਡਾ ਹੁੰਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਹਰੇਕ ਕਿਤਾਬ ਉਸਨੂੰ 'ਵਾਜਾਂ ਮਾਰਦੀ ਲਗਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਕਿਤਾਬ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਉੱਤਰ ਦਿੰਦੀ ਲਗਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਐਨੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਈ ਉਸ ਕੋਲ ਨਾ ਵਿਹਲ ਹੈ ਨਾ ਖ਼ਰੀਦ ਸ਼ਕਤੀ। ਉਹ ਕਿਸਨੂੰ ਪੁੱਛੇ ਕਿ ਕਿਹੜੀ ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹਨ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿਹੜੀ ਨਹੀਂ।'
ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਰਿਵਿਊ ਛਪਦੇ ਹਨ ਸਭ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ, ਰਚਨਾ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਗੱਲ ਲੇਖਕ/ਲੇਖਿਕਾ ਦੀ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉਹ ਵੀ ਵਧਾ ਚੜ੍ਹਾਕੇ। ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਧਿਆਪਕ ਤੋਂ ਪੁੱਛਣ ਕਿ ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕਿਹੜਾ ਨਾਵਲ ਵਧੀਆ ਹੈ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ? ਪਰ ਉੱਤਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਹੀ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਜੇ ਉਹ ਪੁੱਛ ਲਵੇ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦਾ “ਮੜ੍ਹੀ ਦਾ ਦੀਵਾ” ਕਿਵੇਂ ਰਹੂ ਤਾਂ ਕਹਿਣਗੇ ਉਸਦਾ “ਪਰਸਾ” ਜਰੂਰ ਪੜ੍ਹੀਂ । ਅਧਿਆਪਕਾਂ/ਪਰਾਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਅਕਾਦਮਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਹੈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਬਾਰੇ।
ਕਿਸੇ ਸਾਹਿਤਿਕ ਮੱਸ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਦੋਸਤ ਤੋਂ ਪੁੱਛੋ ਕਿਸੇ ਚੰਗੀ ਕਿਤਾਬ ਬਾਰੇ ਤਾਂ ਪੁੱਛੇਗਾ: ਪਹਿਲਾਂ ਤੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੀ ਕੁਸ਼ ਰੱਖਿਆ ਹੈ? ਕਿਹੜੀ ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹਾਂ? ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਪੰਜ ਸੱਤ ਨਾਵਲ, ਕਹਾਣੀਆਂ, ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਚੰਗੇ ਲੱਗੇ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਂ ਲੈ ਦੇਵੇਗਾ। ਦਸ ਵੀਹ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਗਿਣਾ ਦੇਵੇਗਾ। ਉਸਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਪਸੰਦਾਂ/ਨਾ-ਪਸੰਦਾਂ ਹਨ, ਆਪਣੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਹਨ।
ਕੋਈ ਉਰਦੂ ਦਾ ਜਾਣੂ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਮੰਟੋ ਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਬਾਰੇ ਬਾਤ ਪਾ ਦੇਵੇਗਾ, ਰਜਿੰਦਰ ਬੇਦੀ ਦੀ ‘ਮੈਲੀ ਚਾਦਰ’ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ, ਕੋਈ ਹਿੰਦੀ ਪ੍ਰੇਮੀ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਦੁਸ਼ਿਅੰਤ ਕੁਮਾਰ ਤੇ ਅਗੇਹ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਕੇ ਮਧੂਸ਼ਾਲਾ ਤੱਕ ਚਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਜਾਂ ਮੁਨਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਦੇ ‘ਗੋਦਾਨ’ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਛੂਹ ਲਵੇਗਾ।
ਭਾਰਤੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ ਦੇ ਦੇਵਦਾਸ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ ਜਾਂ ਆਰ ਕੇ ਨਰਾਇਣਨ ਦੀਆਂ ਸਲੇਬਸ 'ਚ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ। ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਰਤੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਬੁੱਕ ਟਰਸਟ ਵੱਲੋਂ ਛਾਪੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ/ਰਸਾਲਿਆਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰ ਲਵੇਗਾ।
ਕੋਈ ਵਿਸ਼ਵ ਸਾਹਿਤ ਵਜੋਂ ਪੰਜ ਸੱਤ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲੈ ਦੇਵੇਗਾ। ਕਾਮੂ, ਸਾਰਤਰ, ਪਾਬਲੋ ਨਰੁਦਾ, ਹੇੱਸ, ਹਮਿੰਗਵੇ, ਦੋਸਤੋਵਸਕੀ, ਚੈਖੋਵ, ਗੋਰਕੀ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਦੱਸ ਪਾ ਦੇਵੇਗਾ ।
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਤੋਂ ਪੁੱਛੋ ਕਹੇਗਾ ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਤਾਂ ਜੀ ਫਲਾਣੇ ਲੇਖਕ ਦੀ ਫਲਾਣੀ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਮੰਗ ਬੜੀ ਹੈ, ਪਾਠਕ ਨੇ ਉਸਦਾ ਨਾਂ ਹੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੁਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਪਾਠਕ ਸਗੋਂ ਹੋਰ ਉਲਝ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 🤔
ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਅਸਲ ‘ਚ ਅਸੀਂ ਖ਼ੁਦ ਹੀ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕੀ ਪੜ੍ਹਨਾ ਹੈ ਤੇ ਕਿਓਂ ਪੜ੍ਹਨਾ ਹੈ।
ਜਿਓਂ ਜਿਓਂ ਅਸੀਂ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਸਰਵਰ ਵਿੱਚ ਗਹਿਰੇ, ਹੋਰ ਗਹਿਰੇ ਉੱਤਰਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਚੰਗਾ ਸਾਹਿਤ ਨਿਰਖਣ-ਪਰਖਣ ਦੀ ਸਾਡੀ ਸਮਝ ਵੀ ਨਿਖ਼ਰਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਿਤਾਬਾਂ 'ਚੋਂ ਵੀ ਪੜ੍ਹਨਯੋਗ/ਸਾਂਭਣਯੋਗ ਕਿਤਾਬ ਵਖਰਿਆਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ।
@Punjabi_Books